Lọc nhớt xe ô tô có cấu tạo gồm các bộ phần: cốc lọc nhớt (vỏ bọc bên ngoài), van một chiều, van an toàn, phần tử lọc (màng lọc gồm các lớp phim xếp gấp).
Trong đó, cốc lọc nhớt có khả năng giúp nâng cao khả năng chống ăn mòn bằng cách thường được phủ một lớp sơn, đồng thời bảo vệ bộ lọc nhớt khi động cơ vận hành tránh khỏi tác động nhiệt. Đồng thời, hệ thống van xả có chức năng điều chỉnh lượng nhớt sạch để đưa vào động cơ sao cho phù hợp nhất.
Bên cạnh đó, lọc nhớt xe ô tô hoạt động theo nguyên lý như sau: Bầu lọc sẽ có tác dụng hút nhớt vào, đi vào các màng lọc. Cặn bẩn sẽ được lọc sạch bởi các lớp phim (màng lọc). Cuối cùng, nhớt sẽ đi ngược ra theo lõi giữa của bầu lọc sau khi được lọc.Xe ô tô được đề nghị thay thế bộ lọc nhớt khi di chuyển đến 15.000 km. Nếu thay thế lọc nhớt chậm trễ sẽ gây lão hóa nhớt và ảnh hưởng đến vận hành động cơ. Vì vậy thay lọc nhớt định kỳ đảm bảo sẽ tiết kiệm chi phí bảo trì và xe vận hành an toàn.
Có hai loại lọc nhớt: bộ lọc nhớt giấy (element) và bộ lọc nhớt vỏ sắt vặn răng (spin - on). Ngoài ra còn có sự khác biệt trong các bộ lọc nhớt loại vặn răng:
1) Full-Flow Filters (Lọc loại toàn dòng): có nghĩa là tất cả nhớt sẽ được bơm qua lọc nhớt. Bằng cách này, các hạt trong khu vực bôi trơn sẽ thu gom đưa về cacte chứa nhớt.
2) By-Pass Filters: Lọc 5-10% lượng nhớt trong hệ thống tồn tại ở cacte. Chúng được sử dụng trong động cơ diesel. Giấy lọc được sử dụng trong bộ lọc Full-Flow Filters không phù hợp với bộ lọc By-Pass Filters.